Η Δανή ποιήτρια Ίνγκερ Κρίστενσεν
(Στη μέση) Η Δανή ποιήτρια Inger Christensen (1935-2009)

INGER CHRISTENSEN: DET / "ΑΥΤΟ"

Inger Christensen, «ΑΥΤΟ»    

 Προδημοσίευση από το ποιητικό βιβλίο Det («Αυτό», αγγλ. «it») της Ίνγκερ Κρίστενσεν, που εκδόθηκε στη Δανία το 1969, και πρόκειται να κυκλοφορήσει το φθινόπωρο (2017) στα ελληνικά από τις εκδόσεις Σαιξπηρικόν.

~.~

Εισαγωγή, μετάφραση από τα Δανικά: Σωτήρης Σουλιώτης

Η Ίνγκερ Κρίστενσεν (Inger Christensen, *1935 στο Βάιλε της Δανίας – 2009 Κοπεγχάγη) θεωρείται μια από τις σημαντικότερες ποιήτριες της σύγχρονης Δανικής ποίησης. Σπούδασε παιδαγωγικά (δασκάλα), ασχολήθηκε με τις θετικές επιστήμες, οι οποίες επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό το έργο της (ασχολήθηκε με όλα τα λογοτεχνικά γένη και το δοκίμιο). Τιμήθηκε με πολυάριθμα βραβεία εντός και εκτός Δανίας (μεταξύ άλλων το Nordic Prize της Σουηδικής Ακαδημίας, Grand Prix des Biennales Internationale de Poésie, το αυστριακό Κρατικό λογοτεχνικό βραβείο, το γερμανικό βραβείο Siegfried Unseld). O διεθνής τύπος εξέφρασε την άποψη ότι της άξιζε το Βραβείο Νόμπελ (για το οποίο ήταν υποψήφια επί δεκαετίες).
Το έργο της Det («Αυτό»), που εκδόθηκε το 1969, τιμήθηκε με το Βραβείο Κριτικών (1970) και τη Χρυσή Δάφνη των Βιβλιοπωλών Δανίας,
ενώ το 2006 το έργο της «Η κοιλάδα των πεταλούδων» συμπεριλήφθηκε στον Δανικό Πολιτιστικό Κανόνα. Η Ίνγκερ Κρίστενσεν από το 1978 ήταν μέλος της Δανικής Ακαδημίας.

Η ποίησή της έχει έντονα πειραματικό χαρακτήρα. Το βιβλίο της Det, παρά τον όγκο του (250 σελίδες), δεν χαρακτηρίζεται από χάος, αλλά είναι συστηματικά και μαθηματικά δομημένο. Έχει τρεις κύριες ενότητες, τον Πρόλογο, το Λόγο και τον Επίλογο. Ο Λόγος, που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του έργου, υποδιαιρείται σε 3 τμήματα: τη Σκηνή, το Κείμενο και την Πράξη. Τα οποία με τη σειρά τους υποδιαιρούνται σε 8 κατηγορίες που αποτελούνται από 8 αριθμημένα ποιήματα.

Η γερμανική έκδοση του Det / Αυτό - της Ίνγκερ ΚρίστενσενΗ Ίνγκερ Κρίστενσεν αλλάζει συνεχώς σειρά στο σύστημα που χρησιμοποιεί, πιστοποιώντας ότι η χρήση του δεν περιορίζει την καλλιτεχνική της ελευθερία όσων αφορά στα εκφραστικά της μέσα. Οι ίδιες λέξεις ή φράσεις αλλάζουν σειρά ή αντικείμενο προσδιορισμού, σαν παιχνίδια με εγκοπές.

Το θέμα του έργου είναι ο κόσμος, και εκτός από γλωσσική, η φιλοσοφία της είναι και κοινωνική, καθ’ ότι πραγματεύεται θέματα όπως η μοναξιά και η αποξένωση της μεγαλούπολης, η κοινωνική ανισότητα και ο πόλεμος, επίκαιρα θέματα της εποχής της, αλλά και διαχρονικά.

~.~

Ίνγκερ ΚρίστενσενΠΡΟΛΟΓΟΣ

[…]
Όπως φαίνεται η πόλη είναι ένα απολίθωμα, μια κούφια διοργάνωση, ένας ασβεστωμένος υπερπόντιος σπόγγος από μπετόν, που οι λαβυρινθώδεις διακλαδώσεις του και τα αδιέξοδά του εξαναγκάζουν τους προσωρινά παρόντες κατοίκους να αναζητούν. Η αναζήτηση αυτή κατανέμεται σε οδικά δίκτυα, λεωφορειακά δίκτυα, σιδηροδρομικά δίκτυα, μέσα από πόρτες εισόδων σε σκάλες, ασανσέρ, πλατύσκαλα, συνεχίζει μέσα από διαδρόμους, τελικά μέσα από μπροστινά δωμάτια, πίσω δωμάτια όπου περιμένεις.

Όπως φαίνεται η πόλη είναι ένας λαβύρινθος. Ένας λαβύρινθος αποτελούμενος από μικρότερους λαβυρίνθους, που οι προσωρινά κινητοί ένοικοι κρατούν τη μυθοπλασία σε τάξη, κινούνται μετρημένα π.χ. σε εργοστάσια, προσαρμοσμένοι, κινούνται τακτικά, δεμένοι,
π.χ. δέσμιοι του χώρου και του χρόνου από τα προσωρινά παρόντα πράγματα,
που κινούνται μετρημένα, προσαρμοσμένα, τακτικά, δεμένα με τη μυθοπλασία,
δέσμια των ενοίκων.

Όπως φαίνεται η πόλη είναι μια μυθοπλασία. Ένα σύστημα λειτουργιών που λειτουργούν για να λειτουργούν, για να λειτουργήσει κάτι άλλο, και επειδή λειτουργεί κάτι άλλο. Ένα σύστημα μυθοπλασιών, που σκηνοθετείται για να σκηνοθετείται, για να σκηνοθετηθεί κάτι άλλο και επειδή σκηνοθετείται κάτι άλλο. Η μυθοπλασία που λειτουργεί προσωρινά
κρατιέται σε προσωρινή τάξη από προσωρινά σκηνοθετημένα γραφεία κλπ. κλπ. μέχρι να λειτουργήσει η μυθοπλασία.

Όπως φαίνεται η πόλη είναι ένα γραφείο: μια κεντρική διοίκηση από τάση, κίνηση, ψευδαίσθηση. Τυχαίες ζωές τυχαίοι θάνατοι τυχαίων ενοίκων δηλωμένοι, αναλυμένοι, που έχουν μετατραπεί σε αριθμούς και πίνακες, σε ποσοτική στατιστική. Σε μια κατάλληλου μεγέθους βάση του τυχαίου, και με κατάλληλου μεγέθους συσσώρευση υλικού ζωής, θανάτου παράλογων στοιχείων καθίσταται δυνατό να δωθεί στην ψευθαίσθηση
μια λογική μορφή.

Όπως φαίνεται η πόλη είναι μια λογική μορφή. Μια παραγωγή, που παράγει μια κατανάλωση, που καταναλώνει μια παραγωγή, κλπ. Μια παραγωγή προσωρινά παρόντων ενοίκων, που καταναλίσκουν τους εαυτούς τους, ενώ παράγουν τα προσωρινά παρόντα πράγματα, τα οποία και καταναλώνουν. Σ’ αυτή τη διπλή κατανάλωση η μυθοπλασία κρατιέται σε τάξη, κάτι που με τη σειρά του κρατάει τους ενοίκους σε τάξη ούτως ώστε
να ζήσουν λογικά.
[…]

Σκηνοθετούν, γιατί σκηνοθετούν μια κοινωνία, γιατί δεν είναι οι μόνοι που σκηνοθετούν και γιατί, παίζοντας τις τυχαίες ζωές τους, θέλουν να κρατήσουν τον τυχαίο θάνατο έξω από την μυθοπλαστική μορφή.

Σκηνοθετούν, γιατί σκηνοθετούν μια ελευθερία, γιατί εξαναγκάζονται να επιθυμούν να πιστεύουν ότι είναι ελεύθεροι και γιατί αυτοί, όταν πιστεύουν ότι είναι ελεύθεροι, ξεχνούν τί είναι ελευθερία και ξεχνούν το δικό τους, τυχαίο θάνατο.

Σκηνοθετούν γιατί σκηνοθετούν μια τάξη. Γιατί κρατούν τη ζωή σε τάξη, πιστεύουν ότι κρατούν τη ζωή σε τάξη. Τακτοποιούν τη ζωή και τυποποιούν το χάος, και όλα αυτά γίνονται ενώ ο θάνατος τα τακτοποιεί όλα.

Σκηνοθετούν. Λες και ήταν να ξεφύγουν από κάτι. Λες και ο θάνατος στον χημικό ύπνο λήθη αποσιωπημένη ήταν κάτι άλλο, λες και ο άνθρωπος δεν ήταν άνθρωπος. Λες και η ζωή δεν ήταν λειτουργία. Του θανάτου.

Σκηνοθετούν. Λες και υπήρχε κάτι να περιμένουν. Λες και η ζωή δεν ήταν ένας όλο και πιο βαθύς χημικός ύπνος λήθη αποσιωπημένη, ή ότι ο άνθρωπος δεν είναι άνθρωπος, χαλαρά αδιάφορος διεισδύοντας μέσα στο άμορφο.
[…]

~.~

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ          επεκτάσεις

1.

Στη σιωπή της γραφής / την σιωπή του γράφοντος
την ανατριχιαστική μηχανή σιωπής του γραμμένου

χάνεται ο κόσμος / κόσμος μετά τον κόσμο
χάνεται / γίνεται μέρος ενός κόσμου

γυαλισμένων σιωπών / μέσα σ’ έναν κόσμο
μαρμάρινων σκελετών / μέσα στις παγωμένες

τέντες αμοιβάδες και γεννητικά όργανα / μέσα στα
ανατιναγμένα κρανία χαμένα αγγίγματα

μέσα στην καρδιά / μέσα στο μυαλό
μέσα στα βαμμένα έντερα και τους αδένες

από χαρτόνι / μέσα στο γύψινο σπίτι των σκέψεων
τον σκληρό τσιμεντόλιθο των μυώνων

το ατσάλι της γέννας / μοιάζει με γιαπί
ήχοι μιας βροντερής σιωπής

~.~

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ          επεκτάσεις

3.

Ποιοι είναι οι εραστές / ο καθένας κι όλοι
όλοι όσοι χαρίζουν γενναιόδωρα τον ιό τους

όλοι όσοι συνεχίζουν το φόβο τους / ακόμα
και όταν οι εξουσιαστές τους φιλάνε

ακόμα και όταν οι εξουσιαστές ζευγαρώνουν μαζί τους
και γεμίζουν με την αγάπη τους το κόμμα

όλοι όσοι παίζουν μουσική / όλοι όσοι παίζουν
τον πυρετό τους / έτσι που ο πυρετός να παίρνει

φόρα μέσα απ’ τον κόσμο / και να θεραπεύει όλους
όσους κολλάει / όλους και τον καθένα / όλους όσοι

θρονιάζονται στην κολώνα της απελπισίας   why not
όλους όσους ζουν κάτι που ξέρουν

από τον εαυτό τους / όλους όσους συνεχίζουν με
όλα / ακόμα κι αν είναι αδύνατο

~.~

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ          επεκτάσεις

4.

Τα πράγματα προσαρμόζονται στους εραστές / για-
τί οι εραστές προσαρμόζονται στα πράγματα

αν απαγορευτεί να κάνεις έρωτα / οι εραστές
προσαρμόζονται στην απαγόρευση / και τη λένε

κάτι άλλο/ όταν οι εξουσιαστές έρχονται
στον τόπο του εγκλήματος / βλέπουν μόνο

σκόνη και τα γκρεμισμένα αγάλματα/ τα αβοήθητα
χέρια και τα κατάγματα των κρανίων / όλο

το αναλφάβητο πάθος / και χαμογελούν
όλα έχουν γίνει χώμα / ακόμα και η διαδικασία

που είναι τόσο διχασμένη / όλα είναι για γέλια
αρχαία ερείπια και βουβαμάρα / δεν βλέπουν

όλους τους γυμνούς διαδηλωτές / που σφίγγονται
γλυκά στις σπασμένες μαρμάρινες μορφές

~.~

Μετάφραση από τα Δανικά: Σωτήρης Σουλιώτης

Ο Σωτήρης Σουλιώτης είναι μεταφραστής.
ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ