Catullus at Lesbia's του Laurence Alma-Tadema
Ο πίνακας "Catullus at Lesbia's" (1865) του ολλανδού ζωγράφου Laurence Alma-Tadema (Λώρενς Άλμα-Τάντεμα, 1836-1912)

ΣΤΗΛΗ: ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ (6)

Η αλήθεια εξ αντιθέτων:
ένα ερωτικό επίγραμμα του Κάτουλλου   

(Μετάφραση-σχόλιο: Άννα Γρίβα)

Odi et amo. Quare id faciam, fortasse requiris. 
Nescio, sed fieri sentio et excrucior.

Αγαπώ και μισώ. Με ποιον τρόπο να γίνεται αυτό, ίσως ρωτήσεις.
Δεν ξέρω, μα νιώθω πως έτσι συμβαίνει και με σταυρώνει ο πόνος μου.

~.~

Gaius Valerius Catullus (84-54 π.Χ.)

Σε δύο μόνο στίχους του άσματος 85 ο Γάιος Βαλέριος Κάτουλλος (Gaius Valerius Catullus, Carmen 85) χρησιμοποιεί οκτώ ρηματικούς τύπους: έτσι εκφράζει την πληθώρα των ψυχικών καταστάσεων που συνταράσσουν με τις αντιφάσεις τους την ψυχή του. Πρόκειται για το πιο διάσημο από τα carmina του Κάτουλλου, που καταθέτει με έναν μοναδικό τρόπο στην Ιστορία της Λογοτεχνίας τα αποτελέσματα ενός άλογου πάθους. Το πρόσωπο που του προκαλεί τα συναισθήματα αυτά δεν κατονομάζεται. Μήπως πρόκειται για την Κλωδία, τη γυναίκα που σε άλλα ποιήματά του αποκαλεί Λεσβία, δίνοντάς της τόση αξία, όση είχε και η σπουδαία Σαπφώ; Ίσως. Άλλωστε, τα συναισθήματα που περιγράφονται ταιριάζουν με το βασανιστήριο που βίωνε ο ποιητής από την ανικανοποίητη ανάγκη του για μια σταθερή και βαθιά σχέση με την Κλωδία. Η Κλωδία όμως, σύζυγος του πολιτικού και ρήτορα Μετέλλου (Caecilius Metellus Celer) είχε πολλούς εραστές, ενώ η αμφιλεγόμενη προσωπικότητά της δημιουργεί και υποψίες για τον θάνατο του συζύγου της, τον οποίο –όπως ισχυρίστηκαν κάποιοι μελετητές– ίσως δηλητηρίασε. Πάντως, το βέβαιο θύμα της είναι ο Κάτουλλος, που παρουσιάζει τον εαυτό του σταυρωμένο από το βάσανο του έρωτα.

Κλείνοντας ας θυμηθούμε και τον Ανακρέοντα, που περιγράφει τη δική του αντιφατική ψυχική κατάσταση και πάλι λόγω του έρωτα:

ρέω τε δητε κοκ ρέω,
κα μαίνομαι κο μαίνομαι.
(Fr. 46, Gentili)

Αγαπώ και πάλι δεν αγαπώ
και μανιάζω και δεν μανιάζω.  

Στην αρχαία λογοτεχνία και φιλοσοφία άλλωστε οι βαθύτερες αλήθειες συχνά προκύπτουν εξ αντιθέτων…

~.~

Δυο λόγια για τον Γάιο Βαλέριο Κάτουλλο (από το διαδίκτυο)

Γάιος Βαλέριος Κάτουλλος (Gaius Valerius Catullus), ρωμαίος λυρικός ποιητής που έζησε τον 1ο αιώνα π.Χ. Γεννήθηκε στη Βερόνα το 84 π.Χ και πέθανε στη Ρώμη σε ηλικία 30 μόλις ετών, το 54 π.Χ. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια και σπούδασε στη Ρώμη.
Συνδέθηκε με τον κύκλο των λεγόμενων Νεώτερων Ποιητών (Poetae Novi), οι οποίοι επηρεάσθηκαν περισσότερο από έλληνες ποιητές της ελληνιστικής εποχής και όχι από τη λατινική επική παράδοση. Η ποίηση του Κάτουλλου έχει στο επίκεντρό της τον απελπισμένο έρωτά του για την Κλωδία (Clodia), σύζυγο του πολιτικού και ρήτορα Μετέλλου (Caecilius Metellus Celer), την οποία αποκαλεί με το ψευδώνυμο Λεσβία. Η συλλογή των ποιημάτων του Κάτουλλου που διασώζεται αποτελείται από ενδεκασύλλαβους, ιάμβους, επιθαλάμια, επύλλιο, ελεγείες και επιγράμματα. Τα μεγάλα ποιήματα (carmina maiora), απευθύνονται στη Λεσβία και αποτελούν έναν ιδιαίτερο θεματικό κύκλο.

~~..~~

Η Άννα Γρίβα είναι ποιήτρια, μεταφράστρια και φιλόλογος.
ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ