CHRISTIAAN HUYGENS: Ο ΠΟΛΥΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Στους πρωτοπόρους επιστήμονες που ανέπτυξαν την φυσική τον 17ο αιώνα θα πρέπει να συγκαταλεχθεί, πλάι στον Γαλιλαίο (1564-1642) και τον Νεύτωνα (1643-1727), ένας όχι τόσο γνωστός, αλλά εν πολλοίς ισάξιος ερευνητής, ο Ολλανδός Κρίστιαν Χόυχενς (Christiaan Huygens, 1629-1695). Οι γνωστοί μαθηματικοί τύποι της περιόδου του εκκρεμούς και της κεντρομόλου δύναμης, που διδασκόμαστε στο σχολείο, είναι δικές του ανακαλύψεις. Σε αυτόν αποδίδεται η αρχή της διατήρησης της ορμής, καθώς και μία απλοποιημένη εκδοχή της αρχής της διατήρησης της ενέργειας (βρήκε ότι η κινητική ενέργεια διατηρείται στις ελαστικές κρούσεις). Ο Χόυχενς εισήγαγε την κυματική φύση του φωτός, άποψη που αγνοήθηκε τον 18ο αιώνα, αλλά επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά τον 19ο αιώνα (και ισχύει μέχρι σήμερα, με εξαίρεση τα φαινόμενα που απαιτούν χρήση της κβαντομηχανικής, η οποία, όμως, και πάλι, δεν αποβάλει την έννοια της κυματικής φύσης, αλλά απλώς την συνδυάζει με την αυτήν του σωματιδίου). Αξιόλογη είναι και η συνεισφορά του στα μαθηματικά.
Στον τεχνολογικό τομέα, ο Χόυχενς εφηύρε (το 1658) το ρολόι που βασίζεται στο εκκρεμές και το οποίο κυριάρχησε επί 270 χρόνια, προτού ξεπεραστεί από τα ρολόγια χαλαζία στη δεκαετία του 1930. Εφηύρε επίσης –παράλληλα με τον Hooke– το ρολόι με ελατήριο.
Ο Χόυχενς βελτίωσε σημαντικά τα τηλεσκόπια της εποχής του, πράγμα που του επέτρεψε να παρατηρήσει τους δακτυλίους του Κρόνου και τον μεγαλύτερο δορυφόρο του (τον Τιτάνα). Υπήρξε επίσης ο πρώτος που παρατήρησε κάποιο χαρακτηριστικό στην επιφάνεια άλλου ουράνιου σώματος (με εξαίρεση την Σελήνη, της οποίας τα επιφανειακά χαρακτηριστικά φαίνονται με γυμνό μάτι, και τον Ήλιο, του οποίου οι «ηλιακές κηλίδες» είχαν ήδη παρατηρηθεί από τον Γαλιλαίο): πρόκειται για μία πεδιάδα στον πλανήτη Άρη, με τη βοήθεια της οποίας προσδιόρισε και την περίοδο περιστροφής του Άρη.
Ο Χόυχενς προσδιόρισε με ορθή μέθοδο και ορθό αποτέλεσμα –με μικρό μόνον σφάλμα– την απόσταση του Ηλίου από την Γη. Είχε προηγηθεί, από την αρχαιότητα, ο Αρίσταρχος ο Σάμιος, αλλά το αποτέλεσμα του τελευταίου ήταν εσφαλμένο (αν και όχι η μέθοδός του, η οποία, όμως, απαιτούσε μία «λεπτή» μέτρηση, ανέφικτη να γίνει αξιόπιστα στις παλιές εποχές). Πάντως, ο Χόυχενς ήταν τυχερός, διότι βασίστηκε σε μία –τελικά ορθή– υπόθεση (ότι οι διαστάσεις της Αφροδίτης είναι παρόμοιες με αυτές της Γης), η οποία δεν μπορούσε να επαληθευτεί την εποχή εκείνη.
Λιγότερο τυχερός στάθηκε ο Χόυχενς στην άλλη αστρονομική του μέτρηση, εκείνη της απόστασης των (κοντινότερων στη Γη) αστέρων, καθότι η υπόθεση στην οποία είχε βασισθεί (ότι τα αστέρια εκπέμπουν την ίδια ποσότητα φωτός με αυτή που εκπέμπει ο Ήλιος) απέχει από την πραγματικότητα. Ωστόσο και εδώ το αποτέλεσμά του δεν ήταν και τόσο μακριά από την αλήθεια (προσδιόρισε την απόσταση του Σείριου σε 0,5 έτη φωτός, ενώ απέχει 8 έτη φωτός), δεδομένου μάλιστα ότι κανένας άλλος πριν από αυτόν δεν είχε προσδιορίσει τις αποστάσεις αυτές βασιζόμενος σε μετρήσεις (συνδυασμένες με μαθηματικούς υπολογισμούς).
