ΕΚΤΑΚΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΚΑΙΡΟΥ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΔΕΙΓΜΑ
Από την εκδήλωση της παρουσίασης του βιβλίου στον πολυχώρο Black Duck Garden
την Πέμπτη, 8.6.2017.
Για το βιβλίο, τη νέα ποιητική συλλογή του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου
με τίτλο: Έκτακτο Δελτίο Καιρού (εκδ. Μελάνι, 2017)
μίλησαν (με τη σειρά αυτή) οι:
Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, Γιώργος Ψάλτης, Γιώργος Βέης.
Παρουσίαση της συλλογής από τον ποιητή Γιώργο Ψάλτη:
«Εντέλει ο πόνος κατοικείται από αθώους» – Μια προσέγγιση του ΕΚΤΑΚΤΟΥ ΔΕΛΤΙΟΥ ΚΑΙΡΟΥ
Τι μπορεί να σημαίνει για εμάς ένα «έκτακτο δελτίο καιρού», το οποίο πραγματοποιείται;
Σ’ ένα ύψος στήνεται άξαφνα μνημείο καιρού, ακούγεται από εκεί μια κραυγή, κάτι έχει οριστικά αλλάξει.
Κανένας ήχος δεν είναι εφικτό να κρυφτεί από την ακοή, ούτε καν η ροή –ή η διακοπή της ροής– του αίματος στις φλέβες ενός παιδιού που ονειρεύεται την υπερούσια προέλευση και κατεύθυνσή του.
Από κανέναν ήχο δεν είναι ασφαλής η αγάπη. Γιατί είναι κρημνώδη τα κλαδιά της και σ’ αυτά απλώνεται το μελάνι του ποιητή, που γράφει σιωπές ή τραγούδια. Εικόνες που φτιάχνει καθώς προχωρά σε δρόμο σκοτεινό, με φως που μόνο εκείνος έχει.
Σήματα που εκπέμπει στη συχνότητα ακατανόητων συναντήσεων, αντίγραφα συμπτώσεων που αναπαράγει – το φως που ο ποιητής φέρει στο σκοτάδι ίσως εκβάλλει σε μια οριστική συνεννόηση. «Εντέλει ο πόνος κατοικείται από αθώους»[1]. Κι αν ανήκουμε κάπου, μόνο το χώμα ξέρει να μας πει. Αν οι μέρες μας είναι γυάλινες, στα ονόματα ζυμώνεται η σκουριά τους.
Συμβαίνουν στιγμές, οι οποίες λήγουν με τρόπο που η τρυφερότητα δεν μπορεί να αντιληφθεί. Ο ποιητής παρατηρεί τις λήξεις, τις ερμηνεύει, όμως δεν έχει τι να τις κάνει παρεκτός ποίηση. Το αίμα δεν κληρονομείται, κι η μέρα δεν θυμάται ούτε καν τις ώρες της.
Κι ο ποιητής παρατηρεί μια λίμνη στο μαξιλάρι του, τις αισθήσεις να κατρακυλούν προς αυτό, καρδιά χωρίς ρυθμό, ιδέες που λεκιάζονται και σκουριές που αναβαθμίζονται «επειδή σε όλες τις γλώσσες η σιωπή σημαίνει αγάπη».
Κι ας μοιάζει αδιάβροχη η βροχή, «οι επιρρεπείς του ονείρου αφήνονται με εμπιστοσύνη στο πρώτο περαστικό σύννεφο μουρμουρίζοντας παλιά ξεχασμένα παιδικά τραγούδια».
Κι ο ποιητής απευθύνεται στην κραυγή του, που δίνει ζωή στην ακοή του επειδή αν το κέρδος κάθε απώλειας γινόταν άνεμος, θα ήταν κι ο ίδιος διάφανος.
Κανείς δεν μπορεί να φυγαδεύσει κύματα προορισμένα για τρικυμία, τίποτε δεν μας εξοικειώνει με το «άγριο θαύμα του θανάτου». «Το θαύμα του θανάτου δεν είναι παρά το γυμνό σώμα μιας μέρας ξαπλωμένης σε ολόλευκο μάρμαρο».
Το μαύρο του πένθους γίνεται λευκό, ασύδοτα, τόσο ώστε οι νιφάδες του χιονιού λέγονται στη γλώσσα του «εγκαύματα».
Ο πόνος είναι «ανάσκελης λίμνης καθρέφτισμα» και το όνειρο είναι ένας εμπαιγμός, «προϊόν συμμαχίας ανίερης και σταμάτημα φόβου στην άκρη ακριβώς μετέωρης εξέδρας».
Κατά τη διάρκεια μιας πτώσης δεν διανύεται η απόσταση. Η απόσταση βουλιάζει αύτανδρη. Γιατί είναι απρόβλεπτο το ύψος ενός αυτοσχέδιου σιντριβανιού και απρόβλεπτη η ακίνητη καμπύλη κατά την έναρξη της πτώσης του.
Αν ζητούμενο ήταν μια φωτογραφία της διαχείρισης ενός θανάτου, μιας απώλειας, το βιβλίο αυτό θα ήταν το αρνητικό της. Περιέχει τα στοιχεία της φωτογραφίας, όχι τα χρώματά της. Τα χαρακτηριστικά των φωτογραφιών είναι συγκεκριμένα, αλλά γίνονται αντιληπτά εφόσον ο αναγνώστης εμφανίσει στη δική του ποιητική πρόσληψη τη φωτογραφία.
Η γραφή μοιάζει ημερολογιακή. Χρονολογική καταγραφή της διαχείρισης ενός πένθους, στην οποία κυριαρχεί η ταυτόχρονη παρουσία της διαπραγμάτευσης και της αποδοχής του πένθους. Ο θυμός είναι ελεγχόμενος, και άρνηση του γεγονότος στο βιβλίο αυτό δεν υπάρχει. Ο ποιητής δεν γίνεται να αρνηθεί την αλήθεια. Αν έλεγε κάτι που πρόκειται να πάψει να ισχύει, δεν θα ήταν ποίηση. Οτιδήποτε θολό, περισσεύει στην ποίηση.
Πολλές φορές ενώ διάβαζα το βιβλίο, θυμήθηκα το Ημερολόγιο Πένθους του Ρολάν Μπαρτ όταν έχασε τη μητέρα του. Είναι ένα απλό ημερολόγιο, το οποίο δεν σκόπευε να δημοσιεύσει. Δεν το συγκρίνω με το ποιητικό επίτευγμα του Κώστα Παπαγεωργίου. Το αναφέρω, γιατί κι εκεί δεν υπάρχει καμία πρόθεση ανάδειξης της συγκίνησης. Το Έκτακτο Δελτίο Καιρού αυτονομείται από το συμβάν[2] –το αφηγηματικό υπόστρωμα– στο οποίο κινείται. Ο Κώστας Παπαγεωργίου, στα σημεία που θεωρεί ότι η αφήγηση ή η απεύθυνση ενδεχομένως παρεκκλίνουν απομακρύνοντας τον αναγνώστη, τον δέκτη του ποιήματος, από την ποιητική πρόθεση, χρησιμοποιεί αγκύλες. Θα μπορούσε τυπογραφικά να είχαν χρησιμοποιηθεί πλάγια γράμματα, θα μπορούσε να μην υπάρχει καμία διαφοροποίηση. Η φωνή χαμηλώνει από μόνη της. Το βιβλίο συνιστά ύμνο στην ιδιωτικότητα του πένθους – το οικουμενικό χαρακτηριστικό του.
Όλα αυτά συμβαίνουν σε έναν κόσμο που θα έμοιαζε μαγικός, αν δεν ήταν ποιητικός, άρα αληθινός. Επειδή ο κόσμος αυτός ερμηνεύει τον κόσμο στον οποίο συνέβη το γεγονός της ιστορίας. Χαρακτηριστική η εικόνα του εξωφύλλου. 
«Κι ένα ποτάμι όρθιο ανάμεσα ουρανού και γης κυλάει ανάποδα και ξεχειλίζει με απαστράπτοντα κεριά και φώτα ομίχλης αλλά κατακόρυφα υψωμένο προκειμένου να χυθεί στ’ ουρανού την τρικυμιώδη θάλασσα».
Ο πόνος προσαρμόζεται στα μέτρα του ανθρώπου, που χωράνε όσο πένθος από τη δεξαμενή της λύπης μπορούμε να διαχειριστούμε. Στο βιβλίο, ο ποιητής κάνει εγκάρσιες τομές στη λύπη, τα ποιήματα συνιστούν κάθετα μακροβούτια. Δεν αφήνεται στα οριζόντια μονοπάτια της χωρίς παρηγοριά λύπης. Η λύπη είναι μια μεζούρα, με την οποία μετριέται η σιωπή του καθενός.
Λέει ο ποιητής «εγώ δεν είμαι παρά η αφανής προέκταση των αποστάσεων που διάνυσα μαζί και η άγονη διασταύρωσή τους και το βουβό σημείο συνάντησης αυτουργών ζωής». Το υπόλειμμα των ημερών το ορίζει όταν αιφνιδίως παγώνει η ποιητική λίμνη στο μαξιλάρι του, στο προσκέφαλο ανάπαυσης της σκέψης του. Κι έτσι προκύπτει χώρος για να ανασάνει ο θυμός. Η δικαιοσύνη είναι μια ιέρεια της ανάγκης πισθάγκωνα δεμένη. Μια προδότρια.
Κι αμέσως ακολουθεί η αποδοχή: o καθένας πάει όπου τον οδηγεί η πείρα των φτερών του. Οι λέξεις είναι της γης, όχι του ουρανού. Γι’ αυτό έχουμε φόβο, γι’ αυτό μπορούμε την αγάπη και να περιορίζουμε την απουσία του θεού στις καθημερινές της διαστάσεις. Η απουσία αυτή καθίσταται μετρήσιμη. Ο ποιητής συμπεραίνει: «ώστε πενθώ».
Πενθεί για την ανεξέλεγκτη επέκταση «μιας σκέψης που ονειρεύτηκε κάλπασμα των ωρών της». Μια, ας την πούμε ατυχία, η οποία πάντως δεν επιτρέπει την «άσκοπη καταβύθιση στα ορυχεία της λύπης».
Γιώργος Ψάλτης
~.~
[1] Σ.τ.Σ. Σε εισαγωγικά παρατίθενται στίχοι από το βιβλίο.
[2] Σ.τ.Σ. Διακριτική αναφορά στην απώλεια συγγενικού προσώπου, που αποτέλεσε την αφορμή για τη συγγραφή της συλλογής.
~~..~~
Δείγμα ποιημάτων από το βιβλίο «Έκτακτο Δελτίο Καιρού»:
Β΄
Ανεπανόρθωτα νέα νοτιάδες δριμείς και απαστράπτων καιρός
βροχερός ανατρέπουν προβλέψεις και διάθεση να μιλήσει κανείς
για σημάδια επαφής και διασταυρώσεις βλεμμάτων. Κατά μήκος
των ακτών τ’ ουρανού σώματα ηλιάζονται σε πείσμα όσων διαλαλούν
ότι βασίλειο τυφλών δεν υπάρχει και άρα είναι ψέματα όσα λέγονται
για εκείνο το ασυμμάζευτο ζώο την ακοή όπως σέρνεται με τα πλοκάμια
της απλώνοντας παντού∙ κάτω απ’ το χώμα ο ουρανός πλάθει δικό του
φως δικά του αστέρια νέμεται που αναμασούν διαρκώς βοσκές βροχής
και όσο βαθαίνει η νύχτα φλέγονται οι φλέβες διάφανες παιδιών που
ασήμωσαν τον ύπνο τους σε υπερούσια μήτρα. Η αγάπη στήνει δόκανα
και ο σεβάσμιος ήχος της ταχύτητας τώρα αναπαύεται σκουριά σε μάντρες
που χάσκουν αδιάντροπα στις παρυφές της πόλης.
~.~
Γ΄
Στο δάσος της πιο ασύδοτης λευκότητας το πέπλο του χιονιού
δεν λέγεται λευκό αλλά έγκαυμα συλλαβισμένο σε ρυθμούς νιφάδας
και ο καιρός αρκείται στα μετρήσιμα μέλη του χωρίς την έγκριση
πρωινού. Μελάνι απλώνεται στα κρημνώδη κλαδιά της αγάπης με
καλπάσματος ήχο χωρίς αλόγου πέταλα πιτσίλισμα να υψώνεται στη
ρηχή λίμνη του μαξιλαριού∙ οι έρημες όχθες της ας προβάλλουν
γραμμές κυμάτων τεθλασμένες που ωχριούν μπροστά στο υπέρλαμπρο
ρίγος τριγώνου με σκέλη αναρίθμητα.
Από το ένα μάτι στο άλλο απλώνεται εικόνα τερπνή και από το ένα
βλέμμα στο άλλο κλωστή περασμένη κρυφά σε μάτι αόρατης βελόνας
και η όραση αρχίζει ν’ αχνίζει τοπίων θυμιάματα και ισχνών ιαχών κορυφές
με κυμάτων τυχαία παιχνιδίσματα τρέμουλο αιθάλης και τέφρα νέφους
αδιόρατου. [Χιονιού εξαπτέρυγα οι γυάλινες μπάλες κυλούν με ακρίβεια
συντονισμένη κρατώντας το σχήμα τους ώστε αέναα κυλούν χωρίς
ν’ ανεμίζουν μαλλιά που με βρόχινο βάρος σχήματα σέρνουν στο χώμα
ρευστό ν’ ακουστεί της αγάπης τραγούδι και οπλές βλεμμάτων∙ διάφανος
καλπασμός στων πραγμάτων την επιφάνεια και άνθη ολόλευκα στο διάσπαρτο
φως της μέρας το κατάστηθα σημαδεμένο από φωνές και γδάρσιμο αγίνωτου
αλατιού θαλάσσιας αύρας γδάρσιμο σε άλικα χείλη και μαστίγωμα μαλλιών
με αφής αγγίγματα σε όλο το μήκος της κραυγής σε όλο το βάθος του βυθού
με αργοσαλέματα φυκιών νοερά.]
~.~
Δ΄
[Εκεί που συχνάζουν οι πλέον ακατανόητες συναντήσεις και οι συμπτώσεις
ράβουν τα τολμηρά φορέματά τους εκεί που ακόμα και οι τροφές αγνοούν
την αδυσώπητη ανάγκη των δοντιών και αρκεί η πιο αθώα συμπαιγνία
φωτός και σκοταδιού για να γίνει η πάνω γνάθος ουρανός και η κάτω
γνάθος γη ευπροσάρμοστη σε καιρικές συνθήκες αλλοπρόσαλλες και
οριστικά παραιτημένες από τα επίγεια δικαιώματά τους εκεί που εντέλει
εκβάλλει αυτό το ποίημα θα συναντηθούμε. Ίσως γιατί ο πόνος κατοικείται
από αθώους.]
~~..~~
